بصيرت بخشی در حجاب و عفاف
«بصيرت» يعنی، قوه‌ای در قلب، نـورانی بـه نور قدسی است كه به واسطه آن حقایق و باطن امور را می بيند؛ همان‌طوری كه چشم، صورت اشيا را می بيند. دكتر شرفی در كتاب تربيت اسلامی بـا تـأكيد بـر ديدگاه امام خميني (ره) بصيرت در تربيت را اين‌گونه معرفی می كند: «در حقيقت، بـصيرت يا بينش به طرز تلقی آدمی از امور و حوادث نيز اطلاق می شود و به تعبيری ديگر بينش، نوعی آگاهی عميق و گـسترده اسـت».
در مـكتب تربيتی اسلام برای بهره‌گيری بيشتر از دين و حاكم ساختن آن بر حيات عادي و مـبارزه بـا ديانت تقليدی و تهديد و تعديل آن، پيش از هر کاری، همگان به انديشيدن در مفاهيم و مبادی دين و كشف حقانيت دين الهی از ميان اديان سـنتی و مـوروثی دعـوت می شوند، تا از تقليد و متابعت كوركورانه از آبا و اجداد بپرهيزند؛ چنانچه قرآن کريم مـی فرمايد: «إِنَّ شـَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَاللهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ الَّذينَ لا يَعْقِلُونَ؛ بدترين جنبندگان نزد خداوند كسانی هستند كه تـعقل نـمی كنند و از اسـتماع و اظهار حق عاجز و ناتوانند».
يكی از محورهای اساسی در تربيت، توجه به روش معرفت و بصيرت است. مـعرفت و بـصيرت نوعی آگاهی ژرف و گسترده است كه نتيجه آن ايجاد پيوند بين انسان و واقعيت مورد نـظر مـی باشد. در قرآن كريم نيز اين روش مورد تصريح قرار گرفته، می فرمايد:
قَدْ جاءَکُمْ بَصائِرُ مِنْ رَبِّکُمْ فَمَنْ أَبْصَرَ فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ عَمِيَ فَعَلَيْها وَ ما أَنَا عَلَيْکُمْ بِحَفيظٍ (انعام،104)
دلایل روشن از طرف پروردگارتان برای شما آمد، کسی که (به وسیله آن، حقّ را) ببیند، به سود خود اوست و کسی که از دیدن آن چشم بپوشد، به زیان خودش می باشد و من نگاهبان شما نیستم (و شما را بر قبول ایمان مجبور نمی کنم).
انسان، بدون بصيرت و آگاهی نمی تواند تـكاليف الهـی را بشناسد تا به انجام آن ها تن در دهد و به هدف حيات خويش بـرسد. پيامـبر اكرم (ص) در اين مـورد می فرمايد: «كور آن نيست كه چشم او نتواند بـبيند، بـلكه كور كسـی است كه بصيرتش كور باشد».
شناخت بصير
در روايات، بصير به كسی گفته می شود كه پس از شنيدن سـخن بـه تفكر می پردازد و پس از مشاهده امور درباره آن ها می انديشد. او از پندهایی كه در حوادث است، عبرت می گيرد و تلاش می كند در راهی كه نشانه های روشنی دارد، سير كند؛ در اثر درک و بينش درونی، حالتی برای او ايجاد می شود كه از افـتادن در مهلکه ها پرهيز می كند. سوق دادن به سوی نـور و روشـن نمودن دل انـسان‌ها كه وظيفه پيامبران الهی بوده است، بـر مـبنای بصيرت صورت می گرفت؛ زيرا در شناختی که بر مبنای بصيرت و آگاهی و انديشه حاصل شده بـاشد، انـحراف و كج‌روي نيست.
در مسئله حجاب نـيز بـايد شناختی صـحيح از انـسان، زن و فـلسفه عفاف و حجاب داشت؛ زيرا هنگامی كه فرد از فـلسفه و سـود و زيان موضوعی آگاه شود، با قدرت تشخيص خود خير و صلاح خويش را انتخاب مـی كند، هـمان‌طور كه خداوند با فرستادن انبيا بـه آموزش و افزايش شعور و آگـاهی انـسان پرداخته است.
بنابراين، اساسی ترين مـرحله در نـهادينه كردن فرهنگ حجاب و عفاف، آموزش كودكان و نوجوانان است. اگر والدين بخواهند عفاف، اين مايه آرامش و زيبایی زنـدگی آينـده كودكان و نوجوانان، در وجود آنان نهادينه شـود، بـايد بـه كودكان مزايا و فوايد عـفاف و پاك‌دامـنی را بياموزند و چرایی اين كار را به زبـان سـاده برايشان تبيين كنند. اگر پدر و مادر به شيوه‌ای صحيح، دگرگونی درونی در كودك ايجاد كنند، تغيير رفـتار و تـرغيب او به حفظ حجاب را خواهند ديد.
بسياری از رفـتارهای نـابهنجار، غـير اخلاقی و غير دينی از بی بصيرتی و نداشتن بـينش صحيح متربی در مسائل اعتقادی، فكری، اخلاقی و اجتماعی و نيز نداشتن شناخت وافی در رفتار و انگيزه‌ها و آثار و عـوارض آن ها می باشد و با دادن بينش و شناخت درسـت، مـی توان مـتربی را تـربيت كرد و اخـلاق وی را اصلاح نمود و از وقـوع مـشكلات روانی، رفتارهای زشت، و سرنوشتی ناخواسته پيش‌گيری كرد.
در همه جنبه‌های تربيتی، به ويژه تربيت اخلاقی، بـر اين روش تـأكيد شده است و آن را پيش از روش‌های ديگر بيان می كنند و اعتبار آن را زيربـنایی مـی دانند. بهتر است كه مربی کارهای ذيل را انجام دهد:
الف) متربی را از آيات و احاديث در ستايش يا نکوهش صفات و رفتارهای مورد تعليم و تربيت آگاه سازد و آثار و عوارض آن ها را كه در قرآن و كلام معصومان (ع) آمده اسـت، به وی آموزش دهند و از وی بخواهند درباره آن ها بيانديشد.
ب) شناخت كافی از فضيلت و رذيلت به او بدهد و زيبایی و زشتی صفت يا رفتار را بيان نمايد تا متربی، به تشخيص درست از نادرست و اخلاق و رفتار نيک از اخلاق و رفتار نـاپسند بـرسد و زيبایی يا زشتی رفتارش را بيابد.
ج) ارتباط عينی بين كمال، شرافت و رفتار مطلوب با قوت و عزت نفس را برای متربی آشکارا بيان کند و رابطه نقصان، بيماری های روانی و صفات و رفتارهای ضد ارزشی را با ضـعف و ذلت نـفس بگويد.
د) از علل و اسباب بروز صفت يا رفتاری كه ناخواسته از متربی صادر شده، پرده بردارد تا او به درک درستی از آنچه انجام داده، برسد و در آينده از چنين رفتارهای ناخواسته‌ای پيش‌گيری كند.
برخی دخـتران بـی تفاوت به حجاب، از خانواده‌های مـذهبی اند كه مـادران در توجيه و تربيت آنان موفق نبوده‌اند. در نظرخواهی از اين مادران، آن ها گفته‌اند كه با وجود اعتقاد به خوبی حجاب، نتوانسته‌اند دلايل قانع‌كننده‌ای برای فرزندانشان بياورند.
هـ) شناخت درستی از عظمت، عزت، قدرت، محبت، رضايت، خشم، عـدالت و رحـمت خداوند و قضا و قدر به کودک بدهد تا با بينش صحيح، راه بندگی و صراط مستقيم را برای رسيدن به هدف عالی تربيت بپيمايد و اگر عملكرد نادرستی داشت، مأيوس نشود و راه صلاح را طی نـمايد.
آثـار بينش
- بـينش، نگاه فرد را از سطح و پوسته رويدادها به عمق و باطن آن ها می برد؛
- بصيرت و بينش موجب تعادل و ثبات روح فرزندان مـی شود تا در رويارویی با حوادث و عوامل تهديدكننده، معنويت، كمتر آسيب ببيند؛
- بينش درسـت، مـشكلات و سـختی ها را آسان جلوه می دهد.
مطالب مرتبط با خیریه گلستان علی(ع): آشنایی با گلستان علی – نشانی ها و اطلاعات تماس – حمایت مالی فرزندان – کمک در تامین نیازهای فرزندان – اخبار و رویدادها – پرسش و پاسخ
جهت کسب اطلاعات بیشتر از مطالب عنوان شده، روی آنها کلیک نمایید.
