تعلیم و تربیت همراه با قصه برای کودکان
يكی از ابزار تعليم و تربيت، داستان است. شواهد تاريخی نشان می دهد كه داستان و قصه، وسـيله‌ای رايج و عـمومی در بين همه اقوام و ملل بوده است و در هر دوره، نقالانی حرفه‌ای در مجامع عمومی، قصه مـی گفته‌اند. يونـانيان قـديم فرزندان خود را از كوچكی به حفظ داستان‌های «ايلياد و اُديسه» وادار می كردند.
افلاطون، ارزش و اهميت داستان‌ها و افسانه‌ها را در تربيت كودک دريافته اسـت و می گويد: «پس بايد پرستاران و مادران را وادار كنيم كه فقط حكاياتی را كه پذيرفته‌ايم برای كودكان نقل كنند و مـتوجه باشند كه پرورشی كه روح اطفال بـه وسـيله حكايات حاصل می كند، به مراتب بيشتر از تربيتی است كه جسم آن ها به وسيله ورزش پيدا می كند.»
بسياری از اديبان، نويسندگان، فيلسوفان و عالمان اخلاق كه به قدرت قصه آگاه بوده‌اند، باورهای خود را در اين قالب بيان كرده‌اند. بـوعلی سينا در قصه حی بن يقضان بسياری از مضامين بلند عرفانی را آورده است و غزالی فراوان در كتاب كيميای سعادت از حكايت و تمثيل بهره جسته است.
اهميت قصه در قرآن
قصه در قرآن، بازگو كردن سرگذشتی است كه از واقعيات عينی زنـدگی بـشر حكايت دارد تا برای آيندگان عبرت باشد. قرآن، خودش را منبع داستان معرفی می نمايد و می گويد:
و كُلّاً نَقُّصُّ عَلَيكَ مِن أَنبَاءِ الرُّسُلِ مَانُثَبِّت بِهِ فُؤادَكَ وَ جَاءَكَ فِي هَذِهِ الحَقُّ وَ مَوْعِظَةٌ وَ ذِكْري للْمؤْمنينَ (هود، 120)
و ما از هر یک از سرگذشت های انبیا برای تو بازگو کردیم، تا به وسیله آن، قلبت را آرامش بخشیم و اراده ات قویّ گردد و در این (اخبار و سرگذشت ها) برای تو حقّ، و برای مؤمنان موعظه و تذکّر آمده است.
آيات قرآن نشان می دهد كه اهداف قصه‌های قرآن در محورهای زير خلاصه می شود:
- تـربيت و آمـوزش از طريق القاء غيرمستقيم؛
- عبرت و انديشيدن؛
- بيان حقايق و احيای تفكر دينی صحيح بر مبنای زدودن خرافات؛
- شاهد صدق نبوت و ايجاد زمينه گسترش دعوت؛
- آرامش خاطر پيامبر و اميد آفرينی در دل‌های مؤمنين بـا نـويد مـوفقيت.
تأثيرگذاری داستان بر انسان
قـصه غـيرمستقيم در ژرفـای روح كودک و نوجوان تأثير می گذارد. داستان‌نويس و قصه‌گو، ضمن بيان وقايع مهم اقوام، ملل و شخصيت‌هاي مهم تاريخ، روح خواننده و شنونده را همراه خويش تا عـمق تـاريخ مـی برد و الگوهایی را نشانش می دهد تا از گفتار و رفتارشان سرمشق بـگيرد و پيروی كنـد. تأثيرگزاری قصه و داستان، غيرمستقيم و ناديدنی است؛ به طور غيرمستقيم راه را نشان می دهد و هدايت می كند، عبرت می دهد، موعظه می كند، تشويق مـی نمايد، مـی ترساند و امـيدوار می كند.
شنيدن قصه از كارهای مورد علاقه كودكان و نوجوانان است. آن ها با هيجان زياد به داستان گوش می دهند و خود را در اختيار قصه‌گو قرار می دهند و تأثير لازم را از او می پذيرند. قصه، نه فقط پيام‌های مـفيدی بـرای كودک دارد، بـلكه اگر جذاب و مناسب، طراحی و بيان شود، كودک و نوجوان می كوشد خود را با شـخصيت‌های آن قصه همانند سازد.
والدين و مربيان می توانند با بيان داستان‌های مربوط به امام زمان (عج) و ياورانش، زمينه رشـد شـناخت كودك را فـراهم سازند، با قصه‌های آموزنده و جذاب به ساخت الگوی معنوی ذهنی آنان بـپردازند و زمـينه عـلاقه و انگيزه آنان را در انجام مسايل معنوی فراهم آورند. در اين صورت، نوعی اشتياق در او ايجاد می شود و در نتيجه كودک و نـوجوان از انـجام اعـمال دينی احساس رضايت می كند كه اين رضايت باعث درونی شدن عمل اخلاقی در وجودش می شود.
مطالب مرتبط با خیریه گلستان علی(ع): آشنایی با گلستان علی – نشانی ها و اطلاعات تماس – حمایت مالی از فرزندان – پرسش و پاسخ – اخبار و رویدادها – اطلاع از شرایط فرزندخواندگی
جهت کسب اطلاعات بیشتر از مطالب عنوان شده، روی آنها کلیک نمایید.
