از الگو تا تقلید در دوره کودکی تا جوانی
يكی از شيوه‌های مؤثر در نهادينه كردن حجاب و عفاف، روش الگويی است. در اين روش، فرد از افراد ديگر سرمشق و الگـو مـی گيرد و از رفـتار آنان پيروی و خود را بـا آنان هم ساز می كند. بنابراين، می توان گـفت: الگو پيروی عينی و مشهود از يک انديشه و عمل در جنبه‌های گوناگون، برای رسيدن به كمال است. داشتن الگـوهای رفـتاری و گفتاری برای کودکان و نوجوانان ضروری و مـهم اسـت؛ به گـونه‌ای كه نـداشتن الگـو مايه گمراهی و سردرگمی آنـان می شود.
به طور طبيعی تربيت ابتدایی انـسان بـا روش الگـویی شـكل مـی گيرد، كودک در چند سال نـخست زنـدگی، همه كارهايش را از اطرافيان كه در درجه اول، پدر و مادر اويند، الگوبرداری می كند، با تقليد از آنان رشد می كند و ساختار تـربيتی اش سـامان مـی يابد. از اين رو، روش الگویی در سازمان دادن شخصيت و رفتار كودک، نـقش زيادی دارد.
غـريزه تـقليد، از غـرايز نـيرومند و ريشـه‌دار انسان است، به دليل وجود همين غريزه كودك بسياری از آداب و رسوم زندگی فردی و اجتماعی مثل غذا خوردن، لباس پوشيدن، سخن گفتن، ادای كلمات و جمله‌ها را از پدر و مادر و ساير اطرافيان فرا می گيرد و به كار می بندد. چـشم و گوش كودک چون دريچه‌ای باز است؛ می بيند و می شنود و ذهنش مانند آيينه‌ای است كه رفتار والدين را تقليد می كند.
الگوهای عملی خانواده، مانند پوشش و حجاب پدر و مادر تأثير ژرفی بر رفتار كودک دارد. در واقع پدر و مادر با اعمال و رفـتار مـناسب و به شكل غيركلامی، ارزش‌ها و هنجارها را از ابتدا در شخصيت كودك ايجاد می كنند. والدين و مربيان بايد فعاليت‌ها و رفتارهای دينی و مذهبی خود را به گونه‌ای انجام دهند كه فرزندان متوجه شوند و الگوی ذهنی آنان را در انجام اين امـور شـكل دهند.
كودک، مقلد خوبی است و به آسانی و بدون هيچ زحمت و مشقتی و فـقط از راه تـقليد، می آموزد. او می بيند، می شنود و پس از مدتي تكرار می كند. در سـن شـش سالگی پسران از پدران آگاهانه تقليد می كنند و دختران از مادران. كودک در مسير رشد، از افراد بسياری الگو می پذيرد و از ديده‌ها و شـنيده‌های خود تأثير می گيرد، تأثيرپذيری از والدين بيش از همه اهميت دارد که اين تأثيرپذيری تا نوجوانی نـيز تداوم دارد. بر اين اساس، وظـيفه پدر و مـادر در اين دوران بسيار سنگين است و بايد به فرزندان فرصت بدهند تا از اخلاق و رفتار خوب آنان الگو بگيرند.
اگر سخن ناروا خوب نيست، نبايد در حضور فرزندان اين‌گونه سخنان گفته شود، اگر از آنـان انتظار كار خوب دارند، بايد در كارهای نيک پيش‌قدم باشند و اگر می خواهند فرزندشان نماز اول وقت بخواند، خود بايد چنين کنند. والدين بايد به گونه‌ای عمل كنند كه فرزندان به آنان ديد مثبت داشته باشند. بنابراين، اوليا و مـربيان هـمواره اين نكته را در نظر داشته باشند كه با رفتار و گفتار درست خود می توانند الگوی شايسته‌ای برای متربيان باشند و از اين راه، متربيان را به پيروی از رفتار مطلوب خود بخوانند.
در قرآن كريم نيز استفاده از الگو و اسـوه، از مـهم‌ترين روش‌های تربيتی است. قرآن، نمونه‌های زيادی را بيان كرده كه نمايانگر تأثير فراوان اين روش در يادگيری و شكل‌گيری شخصيت انسان‌هاست. برای مثال، در داستان قابيل نقل مي كند كه برادرش هابيل را كشت، ولی نمی دانست با جسد برادر چه كند؟ خداوند كلاغـی را فـرستاد كه مشغول كندن زمين شود و كلاغ مرده را دفن كند. قابيل از كلاغ آموخت كه چگونه برادر را زير زمين پنهان سازد. خداوند در قرآن به روشنی، رسول گرامی اسلام (ص) را الگو معرفی می كند و می فرمايد: قطعاً برای شـما در [اقـتدا بـه] رسول خدا سرمشقی نيكوست: بـرای آن كس كه بـه خـدا و روز بازپسين اميد دارد و خدار ا فراوان ياد می كند.
حضرت علی (ع) می فرمايد: به سيرت پيامبرتان اقتدا كنيد كه برترين سيرت است و به سنت او بگرويد كه راهنماترين سـنت اسـت.
امام صادق (ع) نيز می فرمايد: «رفتار كودكان در اثر خوبی های رفتار والدين حفظ می شود». بنابراين، وجود الگوهای پاک و سـالم، انـگيزه و مـيل به پاكی و آراستگی به فضايل را در جوامع ايجاد می كند و الگوهای ناپاک، جوامع را بـه سـوی ناپاكی و پستی برمی انگيزد. تأكيد زياد بر نقش الگوها به اين دليل است كه الگوها چون مقبول واقع شوند، ديگران را مـطابق خـود مـی سازند، چنان‌كه هنر استاد، در جان شاگرد جای می گيرد.
مطالب مرتبط با خیریه گلستان علی(ع): آشنایی با گلستان علی – نشانی ها و اطلاعات تماس – حمایت مالی از فرزندان – اخبار و رویدادها – اطلاع از شرایط فرزندخواندگی – خدمات و فعالیت های موسسه – پرسش و پاسخ – ثبت نام خادمین افتخاری
جهت کسب اطلاعات بیشتر از مطالب عنوان شده، روی آنها کلیک نمایید.
